14 Eylül 2021 Salı

İncir mevsimi

 

Mevsimlerden incir. 
Bizim bahçenin  incirini başka hiç bir yerde görmedim. Gittiğim tüm şehirlerin pazarlarında marketlerinde rastladığım incirlerin hiç birine benzemiyor. 
Yedikçe ferahlatan, baymayan, su gibi, ufacık tefecik  bir incir. 
Kabukları çatlak çatlak olunca olgun sayılan , bir oturuşta bir kilo iki kilo yediren hafif bir incir. 
Bizim buralarda inciri sadece incir reçeli olarak kışa hazırlık yaparlar. 
Bu hafta sonu inciri türlü şekillerde değerlendireyim dedim. Sirkesini, pekmezi ile pestilini yaptım. Pestili bizim buraların güneşi kurutamaz sandım ama öyle güzel oldu ki, lokum gibiydi tadı. Sabah uyanır uyanmaz erkenden incir ağacının yanına gidiyorum, meyve sinekleri, arılar, kuşlar ile dolu oluyor başı.  Bu hafta sonu  sadece alt dallarından  topladığım incirleri tarttım, yirmi kilo gelmiş. Kasabaya indim, yirmi kilo şeker aldım(bir çuval). Küçük kavanozlardan aldım.  Yirmi kiloluk incir reçeli yaptım. Kavanozlara doldurdum. Bu kadar inciri ne yapacaksın diye soranlara yine sessiz kaldım. 









 On senedir bahçenin verdikleri o kadar çok ki, on sene önce benim yerimde başka biri olsaydı,  şimdi benim gibi olmazdı. 












13 Eylül 2021 Pazartesi

Domatesler ve eros

 Haftasonu bahçeme gidebildim ,  domateslerimi nihayet kızarmış görebildim. 


Kızaranları  koparttım, dalından. 

Çok sever domates çorbasını, benim yetiştirdiğim domateslerin çorbasını içsin diye konserve yapıyorum uzaktaki oğluma.
Konserve olmadan önce domateslerin çekirdeklerini ayırmalıyım gelecek seneye tekrar aynı şekilde yetişebilsinler diye.

Bir tanesi nerdeyse yarım kilo olan incecik kabuklu bu domateslerin tohumlarını alırken düşüncelere daldım.

Aşk ve doğurganlık tanrısı Eros mutfak tezgahıma, domateslerimin arasına  geliverdi.
Domateslerin en güzelini en kusursuzunu bulmak için,  gelmiş olmalı. Konserve yapılmadan önce  tohumları saklanmaya değer olanları bana göstermek istedi herhalde. 
Eskiden ninelerimiz, ilk meyve veren, hastalık vurmamış en sağlıklı fideye ip bağlarlarmış, gelecek sene için o fidenin verdiği tohumları saklarlarmış.  
Bu domatesler çok yükseklerdeki bir köyden geldi. Yamaca, engebeye, ilaçsızlığa, susuzluğa, gübresizliğe , yokluğa alışık bir topraktan. 
Domateslerin kabukları çok  çok ince ,  sanki kabuğu soyulmuş gibi. 
O yüzden yolculuk yapmaya gelemiyorlar, aynı onları yetiştirenler gibi, yükseklerdeki evlerinden zarurui bir şey olmadıkça aşağıya  inemiyorlar.
Yokluk bilen halden anlayan bu domatesleri bağrıma bastım.
Benim toprağımda kök salıp aynı şekilde  mi olurlar diye tereddüt ettim. 
Anne ile kızı gibi demişlerdi.
Her ananın kendi gibi kızı olur demişlerdi. 
Öyle değildi.
Benim toprağım başkaydı.
Benim toprağım aşağılarda, suyun kenarındaydı. 
Benim toprağımda kimsenin yüzüne bakmadığı, hor görülen, küçük, çirkin  olanın, fidesine ip bağlanmamışın   tohumları değerliydi.
Boşuna gelmişti Eros, en renklisini,en  kusursuzunu,  en iri olanı seçmeyecektim. 
En güzeli, yarası olandı, benim toprağımda. 














8 Eylül 2021 Çarşamba

domates-biber

Bu sene ilk kez tek başıma yaptığım sebze bahçesi...





Eylül ayına girdik , domates,  biberlerimin daha kızarmamasının nedeni bana gölgelik topraktan yer vermeleri olabilir. İlk kez yapıyorum diye, atalık tohumdan kendim yetiştirdim diye,  fide satın almadım diye, ilaç vurmayacağım diye beni payımsamadılar ( önemsemediler, yapamaz sandılar).
Tohumdan yetiştirdiğim domates ve kapya biberlerim o kadar irileşti ki her biri bir kilo kadardır.( abartmıyorum, hafta sonu gittiğimde tartıp fotoğrafını çekeceğim)
Bir tanesi bir kilo gelen kapya biber(salçalık biber) ile domates görmek isteyen olursa benim bahçeme gelsin.
Bu arada bu sene bizim buralarda domateslere hastalık vurmuş, köylü yemeye  domates bulamıyormuş, satın alıyorlarmış kasabadan, bana hastalık vurmadı, domatesin biberin çokluğuna dallar kaldırmıyor, kırılıyor. 
Bana tarlanın gölgelik tarafını uygun görenler nasıl hata yaptıklarının farkına varmışlardır.  
















 

kurtlu kiraz-2-

 Turuncu kedi(https://ayseninkozasi.blogspot.com/2021/09/kurtlu-kiraz-1.html )bir çuval içinde bahçemize atıldığından beri yanımda, kucağımda. Korkak, ürkek bir kedi, daha önce hiç  böyle kucağımda boynuma sarılan   bi kedi bilmiyorum. Yoldan fren sesi gelmişti, Ufuk ile  ot koparıyorduk, araba  bir çuval fırlatmıştı, içi kedi dolu.  Mevsim dikim mevsimiydi, tarla otlardan temizlenecek, kazılacak, bellenecek, fideler dikilecekti. Traktör, makine olmadığı için  tüm işleri elimizde kazma ile bitirmeye çalışıyoruz. Turuncu kedi kucağımdan hiç inmek istemiyor,  işleri onunla birlikte yaparken  bu halsizliği beni çok tedirgin ediyordu. Sadece hafta sonları gelebildiğimiz bahçede o kadar çok kedi var ki, bu gölün yanında insanlara muhtaç olmadan başlarının çaresine bakabiliyorlar. Kapısı önündekileri çuvala koyup  otobana, ormana, göl kenarına boşaltma geleneği olmasa turuncu kedi bu halde olmazdı. 

 Artık kucağımda tutunacak gücü kalmamış olmalı ki, beni kuru otlar üzerinde  beklemeye başladı.

İşim bitsin diye beni bekliyor, kucağımda sessizce uyumak istiyordu. Telefonda veteriner ile konuşuyor Ufuk, durumu ile ilgili bilgi veriyor,  tavsiye ettiği şeyleri yapıyoruz. 


Kuru otlar üzerindeki hali hoşuma gitmiyor, veterinere götürmek istiyorum. Otların üzerinde işimin bitmesini bekleyen turuncuyu kucaklayıp arabaya atıyorum. 

Sokağa çıkma yasağında, 100 km uzaktaki veterinere polis, jandarma  kontrollerini aşa aşa gidiyoruz, köy yollarındaki  kontrollerdeki jandarmalar şaşkın, köy kedisi veterinere gider mi?



Veteriner ameliyat gerekebilir diyor, kediyi bırakın diyor.
(Geri dönüş yolunda derin bir sessizlik, bilinmedik karanlık bir kuyunun içine çekilmişiz gibi. kaç lira isteyecekler diye soramadık, para  aklımıza geldikçe suçluluk hissediyoruz, kaç lira olursa olsun deme lüksüne sahip değiliz).( Böyle anlarda hiç para kazanamıyor oluşum canımı çok acıtıyor.) 
Kirazlar satılır mı diye aklımıza geldi, henüz tam olgunlaşmadılar, kurtlanmalarına daha vakit var iken...Ama ala bula tam olmamış kirazı alan olur muydu? 
Köy yolundaki açık bir bakkala sorduk, " kirazlarımız var ama böyle böyle",  " ilaçlı olsaydı çok iyi olurdu, dedi bakkal, herkes soruyor, ilaçlı değilse almıyorlar, kurtludur diye ama etrafta kiraz yok, satacak kiraz yok, getirin alırım" dedi.
Eve varır varmaz bahçeye koştuk, akşama kadar bir kasa dolusu topladık. Yarın kediyi almaya giderken bakkala bırakacaktık. 
Akşam veterinerden kedi hakkında bilgi aldık, pisi pisi otu denilen şey yüzündenmiş hastalığı, karnından çıkarmışlar otu, durumu iyiymiş. Kediyi bırakırken sokak kedisi demiştik, akşam telefonda da  sokak kedisi olduğu için bir şey yapabilir mi diye sorduk. Gönlünüzden ne koparsa onu verin dedi. Allahım, ne diyelim, gönlümüz ne diyecek, bu duruma düşmekten o kadar çok utanıyorum ki. Gönlüme yatan,  sokak hayvanları için  her veterinerin uyması gereken bir tarife olmasıydı, yaptığı işlemin normal tarifesi üzerinden bir indirim hakkı. Ama bunu bile söyleyemiyorum, internette en azı ikibinliradan başlayan  beş bin liraya kadar ücret tarifeleri var. İki bin lira ama bin ver dese, beş bin lira ama ikibin beş yüz ver dese, nasıl verecektim? Bahçemde, köyümün yollarında gözüme yaralı bi kedi çarpmasın diye korka korka yürüyorum, görüp de umursamama yükünü sırtlanmak kolay mı? 
100 km uzaktaki bu veteriner gönlümüze en uyan veterinerdi, yaklaşımı insancıldı. Yarın gönlümüzden kopanı verip kediyi alacaktık.
Bakkala 15 kilo kiraz verdik hepsini tek tek inceleyerek irilerini seçe seçe kasaya  koyduğumuz için kirazların ilaçsız olması sorununu tekrar açmadı, 70 lira verdi. 
Turuncu kedi için toplamda 400 km yol gittiğimiz için 70 lirayı yolda durup   benzin parasına ilave ettik.
Kliniğe gönlümüzden kopanı değil de, ay başına kadar zaruri ihtiyaçları karşılayan paradan artanını vermek zorunda kaldık. Parayı verirken de çok utandık. Bir suçlu gibi, kediyi alıp arabaya koyduk. Yolda bakkal aradı, kirazların devamı var mı diye,artık kurtlamıştır diyoruz, satmaya da isteğimiz kalmadı. 
Ufuk çok mutlu, iyileşti, diyor, arabadan iner inmez bahçeye işler için gidemiyorum, yapamıyorum, ufuk o sırada bu fotoğrafımı çekmiş, turuncu kedi doktordan geldi diye.
Ufuk sevinme diyordum, bir yanlışlık var.
Kedi kucağımdan inip kıvranmaya başladı, ufuk'un sevinmesi durdu. Cebinden telefonu çıkardı veterineri arıyor,  hemşire çıkıyor, her şey yolunda diyor, gerekli olanı yaptık, sağlıklı teslim ettik.  Başka bir veteriner ,  daha başka bir veteriner aramaya çalışıyor, kedi kıvranıyor.
Ufuk  soluk soluğa telefon ile aramalar yapıyor, ben kedinin yanından ayrılıyorum. Kazma almaya gidiyorum. Kazmayı geçen gün gömdüğümüz hamile kedinin yanına yakın bi yere vurmaya başlıyorum. Kedinin yanına geldiğimde ufuk telefonu kapatmış,  keşke sokak kedisi demeseydik, keşke indirim yapar mısınız demeseydik diye göz yaşı döküyor.

Yanlışlık var,  yaralı kediyi bir çuvala koyup bahçeye fırlatan, kötü insanlarda değil, yanlışlık.
Yanlışlık, iyi insanlarda, 
Yanlışlık, iyi insan olduğunu sananlarda.
Yanlışlık ben de, Ufuk'da, hayvanlara hayat vermeye çalışan veterinerde...
Sokak hayvanı demeseydik, diye göz yaşı dökmeden önce sokak hayvanı diye verdiğimiz paranın kuruş kuruş hesabını yapan biz, bizi o hesabı yapmaya iten nedenler...
Sokak hayvanına layık göremediğimiz şeyler, gönlümüzden koparamadıklarımız,
Değiştirmek için çabalamayan biz.

Bahçemi görenler, gölün kıyısında meyve ağaçları dolu iken, cennette yaşıyorsun diyorlar.
Cennetimin her köşesine hırpalanmış, önemsenmemiş bedenleri gömüyorum. En son  karnında yavruları ile anneyi ve  turuncu tüylü, mavi gözlü ürkek , kollarını boynumdan ayıramayanı gömdüm.
Beni beklediği yere kuru otlara bakıyorum. 
İki aydan fazla oluyor,
hiç yaşanmamış gibi hissetmeye çalışıyorum
Ama yapamıyorum, ancak bugün yazıyorum.











 







 


Kurtlu Kiraz-1-

Bahçedeki kiraz ağaçlarının yaprakları solup dökülmeye başladı,.Kiraz mevsimi yazmaya fırsat bulamayacak kadar nasıl da çabuk  geçip bitti.

 Dün okuduğum Vişne Bahçesi adlı kitabında Çehov; ... geçip gitti, hiç yaşamamışım gibi, diyordu. Turuncu kedinin, hamile kedinin geçip gitmesini, hiç yaşanmamış gibi olmasına izin vermemek  için  bu yazıyı yazıyorum.












Bu sene ilk kez bahçedeki kirazları  sattım.
 Otuz ağaçtaki bir tona yaklaşık kirazdan  bir kasa dolusu sattım( on kilo kadar). 
Bizim kirazlar erkenci ve iri cinsten olduğu için çok çabuk satılır ama kızarıp olgunlaşmaya durunca kurtlanıyor.  Bahçeyi bilen konu komşu akraba, kıpkırmızı olgunlaşmış iken bizim kirazları  yemek istemezler, ağaçları, otları, sebzeleri ilaçlamadığımızı bilirler.
(Et yemeyen ben , kurtlu kiraz yiyorum,  itiraf ediyorum. ) 

Kiraz mevsiminin başında henüz kirazlar yeşil iken, yoldan geçen arabalardan biri durdu,bagajından çıkardığı bir çuvalı bizim bahçeye doğru savurdu, gitti. Biz o sırada Ufuk ile bahçeyi kazıyorduk, sebze fidanı ekmek için. Çuvalın içinde ne olduğunu bilecek kadar bu köylüyüz. 
Çuvalı açtığımızda  kocaman karınlı hamile kedi, dört beş tane yavrusu ile anne kedi ve  turuncu bir erkek kedi çıktı. Hamile kedi ile anne kedi  yavruları ile  kaçışıp gittiler, turuncu kedi yaşadığı korkunç yolculuğun sersemliğinden mi, insana alışıklığından mı, kucağıma atlayıverdi. Kucağımda kediyi yokladım, boynunda karnında yaralar vardı. Yaralar kapanmıştı ama keneleri kan emmekten kocaman olmuşlardı.Bildiğimiz bir veteriner yok, Ufuk, internetten iyi yorumlar almış bir veteriner buldu, ne yapmamız gerektiği konusunda bilgi aldı. Keneleri temizledik, pansumanı yaptık, eczaneden ilaçlarını aldık. 
 Sebze yapacağımız bahçenin otları bir adam boyu kadar, otları koparırken, elime kaskatı bir beden geldi. Çuvalı açtığımızda kaçan  hamile kedi doğuramamış, günler öncesinden burada otların arasında  ölmüş. Kazmayı getirdim, bahçenin en uzak köşesindeki erik ağacının dibini kazdım, Ufuk kucağına aldı , gömdük. O gün sebze bahçemiz için bahçenin otlarını temizleme işine devam edemedik.
Bu arada turuncu kedi de iyi görünmüyordu, veterinere götürdük. ( Ne kolay yazılıyor,veterinere götürdük diye, o sıra dışarı çıkma yasağı vardı, ve klinik köyden 100 km uzaktaydı, defalarca durdurulduk polis kontrollerinde)   Ameliyat gerekli olabilirmiş.   Birden bire beliren masraf için kızarmamış ala bula  kirazları satmak istedik. Henüz tam kızarmamış kirazı kim alır diye düşünemeden dönüş yolundaki köye yakın bir bakkala uğradık, alır mısın dedik, alırım dedi. 
Hemen bahçeye koşup bir kasayı doldurduk,   annem kirazları tek tek ayıklayarak özene bezene kasaya dizdi. 


Turuncu kedi veterinerde, biz kirazlar ile veteriner parasını çıkarma telaşındaydık.










7 Eylül 2021 Salı

adsız



 Bizim köyün özgür köpeği, adsız. Yanına yaklaşıldığında tedirgin olan , korkan, neler çektiği bakışlarından belli olan  köpek. İnsan  korkutmaya , sürü korumaya uygun , iri yarı erkek bir cins  olmasından dolayı, köylülerin sahip olmak istediği köpek.. Geçen sene ( İngiltere'den geldiğim günden itibaren) bahçede iş yaparken uzaktan beri  beni incelemeye başladı. Hayalet gibi belli belirsiz bir şekilde   her gittiğim yerde beni takip etmeye başladı. Sokakta gördüğüm her hayvan için hissettiğim ilk duygu; " karnı mı aç.  Karnı tok bir köpek, kapıya koyduklarıma yanaşmıyor. 

 Bir gün bahçede, otları kazma ile temizlemeye çalışırken  uzun bir kökü topraktan çıkarmaya uğraşırken yanıma geldi, ağzını açtı , inatçı kökü, dişlerinin arasına alıp çekip koparttı. Ona teşekkür etmedim, benden uzak olsun istiyordum, her zamanki gibi olsun, insanlara yaklaşmasın. Hoşt dedim, çek git.  Gitmiyor, gözlerime bakıyor, kafamı okşa der gibi bakıyor. Kazmayı göstererek git diye bağırdım. Bakışları gözlerimden kazmaya çevrilince ürktü uzaklaştı ama takip etmeyi bırakmadı. Akşamları  bahçemde, yoldan geçen arabalara  çokuyor, sabaha kadar. 

Bir akşam sesini duymadım, sabah ortalıkta görünmez oldu, yol kenarlarına bakındım, araba mı ezdi, gölün kenarlarına bakındım sarhoş piknikçi silahından, eğlencesine öldürülmesinden korkarak. 

Bahçeyi kazarken durup durup arkama uzaklara bakındım, bakkal yolunda birden bire kafamı arkaya çevirerek peşimi yokladım, akşamları pencereden seslere kulak kabartarak onun sesini, aradım.



Birkaç gün sonra  sofra hazırlarken kapıda göründü, koşarak kapıyı açtım, boynunda demir bir halka, ucunda kırık bir zincir vardı. Boynundaki demir halkayı çıkardım, sofraya koyacaklarımı  önüne koydum, yedi.
Arkadaş olduk. 

Köpek senin mi, sahibi misin  diye sormaya başlayanlara "hayır" diyordum. Dünya, sahip olunacak bir yer miydi? O özgür bir köpekti her istediği yere gidiyor dolaşıp duruyor ama her gün bana görünüp karnını doyuruyor, kucağıma yatıp başını okşatıyor sonra yine sokaklarda koşturmaya gidiyordu. Adı ne diye soranlara , yok diyordum. Adı olursa başına bir şey gelecek diye korktuğumdan. İlişkimize bir ad koymadan özgürce takılıyorduk. Okuduklarım, izlediklerime dair konuşma ihtiyacımı sessizce dinleyerek karşılıyordu. 

Bazen yine günlerce görünmez oluyordu. Farklı tasmalar ile  yine kapımda beliriyordu.

 Yokluğunun ardından geldiği zamanları hisseder olmuştum. Bir gecenin içinde,  hiç ses çıkarmamışken onun geldiğini anlamış, kapıyı açtığımda sessizce bahçede beklediğini görmüştüm.
Günlerce yokluğunun ardından  her yeri sel götürdüğü  bir zamanda sırılsıklam kapımda yine başka bir tasma ile belirmişti.
Kaç tane tasma çıkardım boynundan saymadım, hepsini fırlatıp attım. 
Yok olduğu zamanlarda, araba ile kasabaya giderken onu gördüğüm oldu. Bizim köy ile kasaba arası 20 km, farklı farklı köyler geçerken köylerin birinde onu görüyorum, arabanın peşinden koşuyor. Uzaklardaki bir köye, annemin ninesinin mezarına gidiyoruz, onu köyün kahvesi önünde başka köpekler ile oynarken görüyorum. "Bu köyün insanları çok iyidir" diyor annem. Beni fark etse, çok özledim diye sarılmak istesem de , yapamıyorum. Sessizce uzaklaşayım nerede mutlu ise orada kalsın istiyorum. Mezarlığın kapısında arabanın yanında beni beklerken buluyorum. Arkadaşları ile  oynamayı bırakıp arabanın peşine takılıp, geliyor.


Bugün üç ay oldu onu görmeyeli.
Adsız olduğu için başına kötü bir şey gelmemiştir.
 Birileri zincirini sağlam bağlıyordur, kırabilirse zincirlerini bir nefeste bahçemde soluğu alacaktır. Ya da annemin ninesinin köyü gibi güzel insanların arasında  arkadaşları ile oynaşıyordur, beni aklına getiremeyecek kadar mutludur. 


5 Eylül 2021 Pazar

Bozkırdan kalkan tren

Bu sabah , bozkırdaki bir  tren garının kirli penceresinden   bakmak zorunda kaldım. 

Dün  el eleydik. 

Tek eksiğimiz bir beslenme çantasıydı, beslenme çantası  almak için çarşıya indik. 

Üzülme  anne diyordu.

İçimde sakladığım her şeyi görebiliyor, sakladığımı sandığım her şeyin farkında.

Beslenme çantaları içinden en ucuzunu seçti, bunu sevdim dedi. 

Artık gözlerimin içine bakarak sevmediği  şeyleri sevdiğini söylemek zorunda kalmayacak kadar benden  uzaklaşacak. . 

Tüm akşam  ceviz kırdım. Her sabah okula giderken  beslenme çantasına benim koyamayacağım cevizleri bavuluna yerleştirdim. 

Bu sabah içinde ceviz olan bavulunu alıp boynuma sarılıp, başarılı olacağım anne dedi.

 Henüz farkında değil,  bu ayrılık o başarılı olsun diye değildi. Başarı nedir ki,  hiç bir şeydi.  Bu ayrılık  başka bir şey içindi...

Dünyanın en büyük gerçeğine doğru gidiyordu. Gerçekten ne istediğini bilmek ile ilgili bir yolculuktu, kendini bilebilmek ile ilgili bir şeydi, o yüzden katlanabilecektim bu ayrılığa...

Cevizden, beslenme kutusundan, kıyafetlerinden, kalem ve defterlerlerinden kalan boş yerlere tıka basa umut doldurdu. O kadar çok umut koydu ki bavuluna ,  tek başına taşıyamaz ben de yanında...Hayır dedim aylarca kendi kendime, hayır...

Ben bozkırda kalmaya devam edeceğim , onun yollarında denizler olacak..







 


9 Haziran 2021 Çarşamba

devrik kiraz ağacı










Sonbaharın sonlarında, sert esen rüzgarlara dayanamayan bir kiraz ağacımız yıkıldı. Sonbaharın soyduğu dalları ile,  kupkuru , devrilmiş fotoğrafını çekemedim.   Yıllardır dimdik ağacın yerde yatıyor oluşuna anlamlar yükledim,  yanından geçemeyecek kadar hislendim. Kışa odunumuz olsun diye amcam hızarı ile gelmişti. Kesilmesin, dedim, dinlediler beni.  
Kışın tüm gövdesi karların altında kaldı, kayboldu. 
Sonra karlar eridi. Uzaklardan beri kupkuru dalları ile yerde yatışı gözüme çarpıyordu, kafamı çeviriyordum.
 İlkbahar geldiğinde gözlerime inanamadım, dallarında çiçekler açmıştı. Toprak ile bağı aylar öncesinden tamamen kopmuş bir gövdeden nasıl çiçekler çıkardı? 
Kupkuru dallar çiçek açar mıydı?



Diğer  tüm kiraz ağaçları dimdik , çiçek açarken, o, yattığı yerden  çiçeklenebilmişti. 
İlkbahar ile birlikte bahçemin otları büyümeye başladı, yerde yatan ağacı kapladı. 
Bugün otların arasından gördüm ki, yerdeki dalların üzerinde ufak tefek kırmızı  kirazlar...
Ağaçların meyveye durduğu bu mevsimde o da kirazlarını verdi. 
Öyle bir kiraz vermiş ki, canından can vererek, son bir çırpınış ile ölmediğinin ispatı gibi...
Köksüz bir ağacın ilkbaharda çiçek açmasına, yazın kiraz vermesine şahit oldum.