Abbas Kiyarüstemi'nin, yalnız ağaçları, kimsesiz köylere giden ıssız yolları, tozu, toprağı, rengi, ışığı , rüzgarı, gıcırdayarak açılan kapıları ile gözlerinin çok farklı gördüğünü , çok daha fazlasını gördüğünü filmlerinden anlıyorduk. Geçenlerde şu video ile karşılaştım.
Ölmeden önce dinlenen son şarkı , başlıklı bu videoda ölüm yatağında yatan kişi Abbas Kiyarüstemi, şarkıyı söyleyen Solmaz Naraghi, sözler ise Şadi Şiraz Şarkının sözleri içinde, ikişer defa şöyle cümleler geçiyordu; Bir ömür daha lazım vefatımızdan sonra Bir ömür daha lazım vefatımızdan sonra Çünkü bu ömrümüzü sadece umutlanmakla geçirdik Çünkü bu ömrümüzü sadece umutlanmakla geçirdik …
Mahallemizdeki kadın kültür merkezinde " örgü oyuncak kursu" açılacağını duyunca çok sevindim. Sabah erkenden kayıt için sıraya girdim, kaydımı alan kişiye hiç örgü örmediğimi özellikle belirttim, belki benim gibi tecrübesizlere uygun değildi kurs. Görevli kişi " sizi ilk gruba, yani hiç bilmeyenlere yazıyorum" dediğinde sevincime sevinç katıldı. Bir hafta sonra başlayacak kursu sabırsızlıkla beklerken internetten ilgili videolara bakıyor, sıkı iğne , artırma, eksiltme nedir nasıl yapılıra bakıyorum, bilgisayar ekranındaki "öğretici el" o kadar güzel gösteriyor ki, hemen öğreniveriyorum. Elime hiç tığ almamış biri olarak videolara bakarak oyuncak bebeğin kafasını örüyorum. Evdeki herkese gösteriyorum, oğlum eşim çok seviniyorlar, başaramayacağın şey yok , elinin değdiği her şeye hayat veriyorsun dediklerinde gözsüz ağızsız, gövdesiz kafaya baktıkça mutlu oluyorum. Öğrendiklerimi , şifreleri bir deftere yazıyorum, defterin her köşesine öreceğim hayvanları bebekleri çiziyorum, çocuk gülüşlerini hayal ediyorum . Dersin başlayacağı saatten önce sınıfıma girip, arkadaşlarımı öğretmenimi bekliyorum. Tek başıma uzun bir süre oturmak zorunda kaldım, bu sürede içinde "okul" ile ilgili hatırlamak istemediklerim aklıma gelir gibi oldu, defterimi, ördüğüm kafayı, renkli yünlerimi sıraya koyarak aklımdakileri savuşturdum. Sınıfın öğrencileri gelip el işlerini masalarına koydukça aslında hiç birinin benim gibi hiç bilmeyenler olmadıklarını anlıyorum, nerdeyse hepsi yılların örücüleriydiler ve daha zor daha farklı daha görülmemiş modeller için torunlarına bebek yeleği örmek için gelmişlerdi. Benim dışımda iki kişi oyuncak bebek için buradaydı. Öğretmen sınıftan içeri girince ,geçmişteki onlarca öğretmenim içeri girmiş gibi oldu, irkildim. Tüm öğrenciler bu güler yüzlü öğretmeni önceden tanıyor, hepsi bu öğretmenden daha önce ders almış. Kendimi tanıtırken , çok cahil olduğumun üstüne basıyorum ama nasıl istekli olduğumu anlasın diye de ördüğüm kafayı gösteriyorum. Olmamış, sök, diyor. İki kelime. Koskoca kadınım alınmıyorum, ama sökmüyor, ilk göz ağrım kafayı sıranın altına saklıyorum. Doğru bir kafayı anlatıyor, öğretmenimiz, benim ile birlikte toplam üç kişiye. Üç kişi başlıyoruz örmeye, onlar tecrübeli ama olsun ben de onlar gibi olacağım. Hayalimdeki bebekleri anlatıyorum arkadaşlarıma başı örerken. Arada öğretmen elimizdekilere bakıyor, iki arkadaşa olmuş diyor benimkine olmamış diyor, söküyor. Nerde hata yapıyorum diye soruyorum, " ilmeklerin çok gevşek diyor. Tekrar baştan örmeye başlıyorum, iki arkadaş ile artık konuşmuyorum, kendimi işime veriyorum. Vakit ilerken öğretmen herkesin elindekine bakıyor, bana sıra gelince " olmuyor diye tekrar elimdekini söküyor. Nerde hata yaptım diye soruyorum "bu seferde çok sıkı örmüşsün" diyor. Arkadaşlarımın ellerine artık hiç bakamıyorum hepsi saatler boyunca ilerledi , iki kere sökülmüş ip yumağı ile nasıl öreceğim konusunda tedirginim, öğretmen işini yapıyordu, gösteriyor, gösterdiği şekilde yapamadığım için söküyordu. Yanlış yaptığım şey, ilmeklerimin görüntüsü öğretmen ve diğer arkadaşlarınkine benzer olmaması, aynı şifreye göre örüyordum ne fazla ne eksik ama benim örgüm onların ki gibi görünmüyordu. Bir ilmeğim sıkı bir ilmeğim gevşek olunca sıralı düzgün bir görüntü çıkmıyordu. Dakikalarca ördüm, ne gevşek ne sıkı olsun diye uğraşırken , şifreyi karıştırdığımı fark ettim, on sekiz ilmek olması gereken sıra eksik, otuz altı olması gereken sıra ise daha fazlaydı. Öğretmen üçüncü kez sıraları dolaşırken, onun gözleri ile elimdekine baktım, beğenmeyecekti, o söylemeden söktüm , öğretmenim üzülmüş göründü, o kadar da göstermişti; " sorun ne"," neden yapamıyorsun" dedi.
Benim yüzümden, benden kaynaklanan bir sorun vardı. Sorun ne, neden yapamıyorsun, neden anlamıyorsun, herkes yapıyor sen neden yapamıyorsun diye sorgulayan öğretmenlerim, hepsi başıma dikiliverdi.
Öğretmenlerimin her biri şimdi sınıflarımın kapısındalar, susun diye bağırarak içeri giriyorlar, kapıları kapatıyorlar, kapılar kapanmasın istiyorum, arkalarında gizledikleri elleri ile sıraları dolaşıyorlar, yanıma yaklaşmasınlar , doğru mu yanlış mı tam mı eksik mi dolaşan tedirginlik son bulsun, uzak olsun, istiyorum... Derdimi anlatabilirdim kırk yaşımda şimdiki öğretmenime ve torunlarına yelek ören sınıf arkadaşlarıma. Zayıflıklarımı, eksiklerimi, sebepleri, nedenleri , kendimi anlatabilirdim.....Ama küçük bir çocuk anlatamazdı, sadece mecbur kalırdı.
Ağlamaya başladım. Sınıftakiler önce şaşırdılar yüzüme dikkat kesildiler, " aaa ağlıyor" dediler. Sıra üzerindeki sökülmüş renkli yünlerimi, defterimi çantama koyup hiç bir açıklama yapmadan dışarı çıktım. Dışarıda sonbahar rüzgarı ile güneşi, derin bir nefes çektim, gözyaşımı sildim. Kırk yaşımın bu son baharında kendi kendime söz verdim bir daha asla öğretmenlere yaptıklarımı beğendirmeye çalışmayacak, kapılarını öğretmenlerin kapattığı sınıflara asla girmeyecektim.
Evime doğru yürürken, sıramın altında ,kafamı unuttuğum aklıma geliverdi. Öğretmenin sök dediği ama sökmeye kıyamadığım kafamı almak için geri dönmeli miyim diye ikilem de kalmadım, asla...
Akşama doğru telefonumu kayıtsız bir numara arıyor; örgü öğretmenim; "Ayşe hanım neden öyle sınıfı terk ettiniz, bir şey mi oldu, bir sıkıntınız mı var merak ettim, çok istekli çok pozitif görünüyordunuz , birden bire böyle olunca, merak ettim, umarım haftaya gelirsiniz, göreceksiniz tüm sıkıntılarınızdan kurtulacaksınız"...
Kedim Pıtpıt ;"karanlığa küfredeceğine bir mum yaksana" diye gözlerime baktığında, bir azim geldi.
Amigurumi' yi başarabilirim gibi büyük bir şey hissettim.
Annemin hastalığında hastanenin onkoloji bölümünde bir kız çocuğu ile tomografi kuyruğundaydım. Sıranın sonundaki küçük kız huysuzlanıyor, beklemek istemiyor, annesi kızını sakinleştirmek için;" uslu durursan sana o çok istediğin "ciciobella"yı alacağım diyordu . Küçük kız annesine, "hep alacağım diyorsun ama almıyorsun" der gibi bakıyor, sızlanmasını daha çok artırıyordu. Anneme sıra gelince tek başıma kaldım , uzaktan beri küçük kız ve annenin mücadalesini izlerken , yakın olmak istedim. Bu ciciobella'yı tanıyorum, üç yüz küsür liraya satılan , kirli sarı renginde plastik saçları, donuk bakışlı, dokununca sert, pis kokulu naylon derili bebek şimdi bu onkoloji bölümünde tomografi kuyruğunda çok kıymetli, değeri parayla ölçülemez. O zaman aklıma gelmişti, kendi el emeğim bir oyuncak olsaydı, temiz, mis kokulu , yumuşacık, çantama sığdıracak kadar , hep gele durduğum bu yerde...Ne yapabilirim ki diye düşünüyordum, el becerim hiç yoktur. Kucağında oyuncağı ile güle oynaya tomografiye girerken küçük kızı hayal ettim, işte o an birden bire "dünyanın en önemli şeyi", nasıl oyuncak yapılır, olmuştu benim için.
Araştırdım, araştırdıklarımı yapmaya çalıştım olmadı. Bir dolu tomografi, kan alma, muayene sırası geldi geçti, çantamdan çocukları mutlu edecek bir şey çıkmadı.
Sevgili arkadaşım küçük joe kendi bloğunda bir zürafa yapmış, nasıl yaptığını sorduğumda bana özel video hazırlamış, yollamıştı. Nasıl sevindim , tarifsiz...
Hemen bir ip, bir tığ almak için çarşıya indim. Tığ ve yün satan dükkan sahibi kadın "hayatımda hiç elime tığ almadım" dedim diye beni yanına oturttu , ilmek nasıl çekilir, beş dakikada öğretti.
İlk ilmeklerim ve örgü oyuncak için gerekli sık iğne çalışmam. Henüz tığı düzgün tutamıyor, ipi parmağıma dolayamıyor, attığım ilmekleri tığdan çıkartamıyorum ama azimliyim. Her ilmeğimde bir mum yakıyorum gibi, ördükçe karanlıkları aydınlatıyorum gibi, azimliyim.
Yüzünü hiç görmediğim blogdan tanıdığım sevgili arkadaşım Jale, öyle yetenekli ki, bu masa örtüsünü tığ ile örmüş, her gün ilmek ilmek inceliyorum, benim için bu örtü bir fizik problemi, kimya denklemi gibi hayatta çözemem, imkansız başaramam ,ama mesaj atmış, yüz yüze geldiğimiz gün oyuncak için gerekli teknikleri öğretirim diye, beni öyle mutlu etti ki, ona sarılır gibi masa örtüsüne sarıldım öpüp kokladım.
Umarım tığı düzgün tutmayı, ilmekleri düzgün atmayı başarır da, eli yüzü düzgün bir ayı, bir prenses, bir Süpermen, bir tavşan bir zürafa yapıp çantama atabilirim...
Pıtpıt bana bakıyor. Bu bakışlar anlam yüklüdür, kendime gelmeme yardım eder ( hemen kendime gelmezsem, uzun bakışlara dayanamaz üzerime atlar , dişler) Bugün bakışları ile ; karanlığa küfredeceğine bir mum yaksana diyor.
Hemen elime kağıt kalem aldım,
cesaret, azim , başarı ile dolu sözler yazdım , kapıya astım.
Sakladığım yerden su kabaklarını çıkartım.
Kapı girişine, ayakkabılık üstüne dizdim.
Bu kabakları oğlum ile birlikte yetiştirdik.
Eskiden köyümüzde her evin bahçesinde yetişirdi, çamaşır yıkamak için.
Kabak , tas görevi görürdü, ırmağa çamaşır yıkamaya giden herkesin elinde bir su kabağı olurdu.
"Su kabağı boyayacak vaktim mi var " , demişti. Bu önemli vakitlerin içine su kabağı sokulmazdı, ben de kaldırmıştım.
Artık.
Vakit su kabağı boyama vakti.
Akşam okuldan geldiğinde
gözleri yorgunluktan şişmiş, kızarmış iken kalem tutmaktan nasırlaşmış ellerine fırçayı vereceğim.
Kabaklar renklendikçe yüzüne renk gelecek, umuduyla.
Her hafta sonu deneme sınavları yapıldığı için , çok önemli mazeretler ile gitmemezliklere göz yumuluyordu, okula yazı yazdım, " bu hafta sonu köye gitmemiz gerek, çünkü, ıspanak, bakla, roka, tere, bezelye ekmenin , fide dikmenin, vakti geldi."
Hafta sonu herkes sınav tecrübesi yaparken ,o, ıspanak ekecek, ceviz fidesi dikecek. ( Köyde , üzerimizde güneş, yerde toprak, ellerimizde tohumlar var iken , yine, "yanlış mı yapıyorum" geliverir yanıma) ( Aslında köyde iken "yanlış mı yapıyorum hiç gelmezdi yanıma", ama diğer anneler aklıma geldikçe....Diğer anneler doğruyu çoktan bulmuş, kendilerinden öyle eminler ki, çocukları da emin, benim oğlum , benim gibi... )
Ortaokullar arası şarkı yarışması olduğunu duydum, onun da katılmasını istiyorum.
En sevdiği en çok dilinde olan şarkıları sıraya koydum.
Erol Evgin- Sitem
Ahmet Kaya- Kendine İyi Bak
Eda Baba- O karanlık Gecelerde
Koro filminin şarkısı
MFÖ- Ele Güne Karşı Yapayalnız
Bulutsuzluk Özlemi- Sözlerimi Geri Alamam
Manuş Baba- Dönersen Islık Çal
Ezginin günlüğü- Eksik bir şey mi var
Özdemir Edoğan- Paranın Ne Önemi Var
En çok söylediği şarkıları sıralarken , içlerinde benim en çok dinlediğim şarkıların da olduğunu fark ettim.
Annesinin dinlediği şarkıları söyleyen çocuk için başka şarkılara kapı açabilir umuduyla, kendi şarkısını bulur umuduyla...
"Bir gün geriye dönüp baktığınızda mücadele günlerinizin en güzel günleriniz olduğunu göreceksiniz" sözüne gönülden inanarak dış kapının üstüne asıyorum. Özlü sözlerle dolu kapıyı açıp su kabaklarına " yeni renkler için" dışarı çıkıyorum.
Küçük bir fincanda su koyuyorum , mutfak penceremin önüne. Her gün penceremde kanat çırpınışları , bir kuş yudumu, çok mutlu oluyorum
Marketlerin susuz bıraktığı çiçekleri satın alıyorum.
Kurumuş solmuş çiçekleri salonuma koyuyorum, her sabah su veriyorum, çok mutlu oluyorum.
( bir senedir benimle olan market çiçeklerimden biri, salonu orman yapmaya hevesli)
Çorum'daki en yakın arkadaşım, bir sokak kedisidir. Çorum'daki üç senemin her günü her anında penceremin önünde beni gözetler , yaz kış yağmur kar demeden büyük bir hevesle inatla pencereme bakması beni ona çok yakın yaptı. Yavruları oldu, bir karışlık apartman mazgalında doğurmuş, kendisini yavrularından ayıramazsınız o kadar küçük, zayıf...
Her gün ciğerli makarna yapıyorum. Her sabah , kapısı kapalı apartman bahçesinde beni beklerler, açılan demir kapının sesi ile hepsi yanıma koşar, çok mutlu olurum.
(üç yavrusu ciğerli makarna yiyor iken , arkadaşım bana bakıyor)
Uykumda , ayak ucumda Pıtpıt'ın sıcaklığını hissetmek beni mutlu eder.
Trabzon hurması ve muşmula mevsimine girmek beni çok mutlu ediyor.
Güz elmaları ile dolu ağaca çıkmak beni çok mutlu ediyor.
Fidan dikme mevsiminin başlaması beni çok mutlu ediyor. Oğlumla birlikte fide çukuru açarız, fideyi ben tutarım, çukuru oğlum doldurur.
Güz yağmurları ile buğulanan pencere önünde kitap okumak beni çok mutlu eder.
Güz yağmurları pencereme vururken en sevdiğim yazarın kitabını okuyorum, yazarın yolu oturduğum şehre düşmüş , sayfalarında şehrin anılarını okumak beni çok mutlu ediyor.
Günlerdir, en yakın arkadaşım görünmüyor, üç yavru annesiz makarnalarını yiyorlar. Dün akşam, anlayışlı yöneticimiz ile karşılaştım (apartman bahçesinde kedileri beslediğim için bana kızmayan), " Geçenlerde apartman mazgalında ölü bir kedi buldum, çıkarttım, attım, nasıl kötü kokuyordu..." dedi.
En yakın arkadaşı kaybetmenin üzüntüsü ile bu yazıyı yazıyorum, hep hüzünlü yazılar yazıyorsun hiç mi mutlu olmuyorsun diye mesaj atanlar, fotoğraflar ile ispat ediyorum her gün her mevsim mutlu olabiliyorum ama , hiç bir mutluluğum bir sokak kedisinin ölümü kadar yazılmaya değer gelmiyor...
Okullar açıldığı için köye az gider olduk, en son gidişimizde kazları kümeste kilitli bulduk. Kaz satıcıları uyarmış, kazlarınız etli değil, bütün gün gölde yüzen tarla tabak başı boş dolaşan bu kazları hiç kimse almaz diye. Kazları biran önce satmak istiyorsanız kümese kilitleyip önünden yemi hiç eksik etmeyin diye akıl vermişler. Kazların dışarı çıkamamasına herkes üzülüyordu , ama bir an önce satılmaları gerekiyordu. Henüz bir hafta olmuş iken kazların tutsaklığına en çok Y. içerlemiş görünüyordu. " Dört duvar arasında, pencereleri kapalı günlerce nasıl kalacaklar diye her birimize tekrar tekrar soruyordu. Bunalıyorlardır, nefes alamıyorlardır, dışarı çıkmak, göllerinde yüzmek, bahçede kanat çırpmak istiyorlardır, diye herkesin gözlerinin içine bakıyordu. Çocuk işte diyorlardı onun bu halini görenler, çocuk aklı işte diye gülümsüyorlardı.
Bu bakışları çok iyi tanıyorum, çocukluğumdan değil bir kaç ay öncesinden okullar açılmadan evvel herkes bana da böyle bakıyordu.
Bu sene okulu çok ağır çalışma programına sokacağını söylüyordu , her gün on saat okulda kalınacaktı. Her gün on saat boyunca test üstüne test çözmek konulu bu programa göre müzik, resim, beden eğitimi derslerinin yapılmayacağı anlaşılıyordu. Yüzmüş yüzmüş kuyruğa gelmiş iken daha fazla test çözmek uğruna her şeyden vazgeçmek farzdı.
Oğlumu bu anlamsız bu saçma sapan test çözme bataklığından kurtarabilirim zannettim, bir kaç senedir tutturuyordum, köyümüzde kalalım . Köyden beri çalışırdı, köydeki okula kaydını yaptıralım, kendine ayıracak biraz daha vakti olur, kendi kendine kalacağı vakitleri olurdu...
Neden, kendi kendine kalacağı vakitleri bol olsun istiyordum hiç kimseye açıklayamıyordum. Kendi kendine kalmak neden herkese "çok kötü" çok zararlı" geliyordu , anlayamıyordum.
Çocukların eğitimi söz konusu oldu mu büyüklerin hepsi, "tecrübeli kaz satıcısı" oluveriyorlardı, bütün gün dört duvar arasına sıkıştırılıp önlerine test kitapları konulmalıydı, böyle olmalıydı, değiştirilemez bir doğa kanunu gibiydi, benim gibi bir anne onların gözünde " kazlar bunalıyor" diye ağlayan çocuk gibiydi.
Okuluma devam etmeyelim dedi, okul yıllarca en çok "aidiyeti" öğretmişti, o okulun bir öğrencisiydi, aksini annesi bile istese kabul edemezdi, bireyselliğini unutalı çok olmuştu .
Okulundan ayrılmasını talep etmem, onun gri kaz olmasını istemem gibiydi.
En büyük cahil, en büyük umursamaz, her şeyin oluruna giden ilk başta bendim , biliyorum...Her şeyi sorgulayan merak eden bir küçüğü yedi yıl önce okula ben yazdırdım.
Hiç kimseye derdini anlatamıyordu, kazların bunaldığını nasıl anlayamazlardı?
Köyden ayrılırken anne oğlu birlikte kazların kilitli kapısını açtık, bir hafta hapislikten sonra kanatlarını aça aça göle koşuşlarını izledik. Göle kavuştukları o anı böyle çektim.
Eve geldiğimde son yıl aldığımız test kitaplarından işe yaramaz olanları ayırdım,( öğretmenleri genellikle tükenmez kalem ile işaretler uyarılar yazıyordu.) Başka bir çocuk bizim gibi test kitaplarına büyük rakamlar vermesin diye kurşun kalem kullanıyor, silindikten sonra hiç çözülmemişe dönüyor...
( son iki yılın test kitaplarından tekrar kullanılamaz hale gelmiş olanlar, kullanılır olanlar burada gözükmüyor ,verildi )
(Geçen yıl çözülen yaprak testler)
(Testlerin kontrolü veliye düşüyor, hiç bir öğretmen ödev verilmiş yüzlerce test sorusunu kontrol edecek vakte sahip değil, Y. kendi kendine kontrol etmiş ama kabul edilmemiş bir ödev)
( Ve bu işkenceyi ilkokul üçten beri çekmesine göz yuman bir anneyim)
Kazlar, bütün gün kümeslerinden çıkmadı, korkuyorlar. Köyde , gölün karşısındaki evlerin birinde düğün var, sabahın ilk ışıkları ile tüfek- silah sesi, akşam davul zurna eşliğinde, ateş sesleri daha çok hararetlenecek . Hafif esen bir rüzgarda hışırdayan yaprak sesi ile ürken kazlar için bu silah sesleri çok korkunçtu. Akşam olduğunda durduraksız silah sesleri ile kümesteki bağrışmalarına çığlıklar ile duvarlara çarpa çarpa koşuşturmalarına, kazların korkusuna duyarsız kalmak çok zordu. Böyle olmaz diyor , babam, korkunç bir şey diyor, böyle olmamalı , yanlış diyor. Biz yabancısıyız bu köyün,babam okumak için çok küçük yaşlarda ayrılmış köyünden, ama dedelerimiz bu köyde yaşamış. Bir konuşmalı diyor babam, bize haber vermeden, silah sesleri içine doğru gidiyor. Köyün gençlerini görmüş ilkin, ellerinde çeşit çeşit silah, hepsi ateş halinde... Sarhoş ellerin tuttuğu silahlar ile her an vurulma ihtimali altında, sesini duyurabildiği kadar " kazlarımı korkutuyorsunuz, yapmayın" diye bağırmış. Arkasından " deli mi " bu diye güleni çok olmuştur. Gelin ile damat ikisinin de polis olduğunu anlayınca, insan can güvenliğini konuşmak anlamsız gelmiş olmalı babama. "Silah ile ateş etmeyin çünkü kazlar korkuyor" diye cümle kurmak en anlaşılır en anlamlı uyarı cümlesi olmalıydı bu düğünde...
